Past Simple

1. Brough

2. heard

3. read

4. spoke

5. understood

6. forgot

7. had

8. lost

9. swam

10. gave

11. became

12. knew

13. told

14. lend

15. drank

16. sleept

17. kept

18. chose

19. began

20. fliw

21. drove

22. taught

23. sent

24. leaved

Գանձեր ունեմ անտակ, անծեր

Իմ գանձը իմ Հայաստան աշխարհն է, որը անծայրածիր է։ Սիրում եմ իմ աշխարհը՝ Սիսն ու Մասիսը, ամեն մի սարն ու ջուրը, քարերը ժայռերը։ Երանի՜ աշխարհս միշտ կանգուն մնա, միշտ լինի բարձունքի վրա, քանի որ ես իմ Հայաստանի մի մասնիկն եմ։ Պետք է, մենք բոլորս կանգուն պահենք մեր երկիրը, շենացնենք ու լիացնենք։

Վահան տերյան։ Կարծես թե դարձել եմ ես տուն

1․Գրի՛ր տրված բառերի բացատրությունը՝

Մշուշ – մառախուղ

Անզոր – թույլ, անուժ

Պարզկա – մառախուղ

Իլիկ – թել մանելու ձեռքի հոլաձև գործիք

2․Ի՞նչ է նկարագրվում այս բանաստեղծությունում, գրավո՛ր պատմիր:

Բանաստեղծը մտքերով վերադարձել է տուն։ Տունը հիշեցնում է մեզ մեր մանկությունը, ծնողներին, մեր մեջ ավելի շատ տպավորված պահեր։ Այդ հիշողությունները մեզ երջանկություն են պարգևում։

3․Դո՛ւրս գրիր բնության պատկերները:

Արևը հանգչում է հեռվում, 
Գետից բարձրանում է մշուշ,

4․Համացանցից գտնել տեղեկություններ Տերյանի կյանքի մասին, ուսումնասիրել, դուրս բերել հինգ հետաքրքիր փաստ, տեղադրել բլոգում՝ նշելով աղբյուրը։ 

փաստ 1

Վահան Տերյանը (իսկական անունը՝ Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան)՝ նշանավոր հայ բանաստեղծ ու հասարակական գործիչ է։

փաստ 2

Ծնվել է 1885թ հունվարի 28-ին Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգեւորականի ընտանիքում։

փաստ 3

1897թ Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան։ 1899թ Տերյանը ընդունվում է Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանի եւ այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած, անձնավորությունների հետ։

փաստ 4

Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906թ, այնուհետեւ ընդունվում Մոսկվայի համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձեռբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։

փաստ 5

1908թ Թիֆլիսում լույս է տեսնում Տերյանի ստեղծագործությունների “Մթնշաղի անուրջներ” ժողովածուն, որը շատ ջերմ է ընդունվում թե՛ ընթերցողների, թե՛ քննադատների կողմից։

Գործնական քերականություն

1.Զույգ նախադասությունները տրված բառերից յուրաքանչյուրով միացրո՛ւ, բարդ նախադասություն դարձրո՛ւ:

ա) Որովհետև, բ) քանի որ

Նա որոշել էր բարձրանալ աշխարհի ամենաբարձր լեռնագագաթը: Ուզում էր հռչակվել:

ա)Նա որոշել էր բարձրանալ աշխարհի ամենաբարձր լեռնագագաթը, որովհետև ուզում էր հռչակվել:

բ) Նա որոշել էր բարձրանալ աշխարհի ամենաբարձր լեռնագագաթը, քանի որ ուզում էր հռչակվել:

2.Բարդեցրո՛ւ պարզ նախադասությունը՝ ավելացնելով տրված բառերով կապվող նախադասություններ:

Եվ, եթե, որովհետե, թեև, իսկ:

Մարդը ջրի տակ մեկ րոպեից ավել չի կարող մնալ:

Մարդը ջրի տակ մեկ րոպեից ավել չի կարող մնալ, և մարդիկ շատ զգույշ են։

Մարդը ջրի տակ մեկ րոպեից ավել չի կարող մնալ, եթե չունենա ակվալանգ։

Մարդը ջրի տակ մեկ րոպեից ավել չի կարող մնալ, որովհետև կխեղդվի։

Մարդը ջրի տակ մեկ րոպեից ավել չի կարող մնալ, թեև չի մահանա։

Մարդը ջրի տակ մեկ րոպեից ավել չի կարող մնալ, իսկ կենդանիները կկարողանան։

Տերն ու ծառան

Բնութագրի՛ր կերպարներին: Ո՞ր կերպարի կողմն քո համակրանքը, ինչո՞ւ:

Մեծ եղբայր – Մեծ եղբայրը ավելի խելոք էր և չէր հասկանում, որ սղալ է։

Փոքր եղբայր – Փոքր եղբայրը ավելի խելացի էր և հասկանում էր որ ամեն գնով պետք է տիրոջը ջղայնացնել։

Ինձ դուր եկավ փոքր եղբոր պահվացքը, քանի որ նա հասկացավ ինչ պետք է անել այդ ժամանակ։

Թումանյան

ՊԱՏՐԱՆՔ

Վեր է կացել էն սարում
Մեր Չալակը իր թևից.
Գընում է մութ անտառում,
Քաջ ախպերըս ետևից։

Զըրնգում են նըրանք խոր
Էն անտառում կուսական.
Ես կանչում եմ նորից նոր,
Ինձ թըվում է, թե կըգան…

Զո՜ւր… վաղուց են, ա՜խ, նըրանք

Մեր սարերից գընացել.
Էն զիլ ձեներն են մենակ
Իմ ականջում մընացել…

1. Բացատրի՛ր բառերը՝ կուսական, զուր, զիլ…

կուսական – բնական վիճակում գտնվող

զուր – արդյունք չտվող

զիլ – բարձր և սուր

2. Ի՞նչ է պատրանքը, բացատրի՛ր վերնագիրը: 

Պատրաքը նշանակում է, երազանք։

Երկու սև ամպ

Վաղուց թողած բարձր ու կանաչ
Գահը իրենց հանգստության,
Երկու սև ամպ, հողմի առաջ
Գնում էին հալածական։

Հողմը սակայն չար հոսանքով
Բաժնել, ջոկել չէր կարենում,
Ինչքան նրանց լայն երկնքով
Դես ու դեն էր քշում, տանում։

Ու անդադար գնում էին՝

Քշված հողմի կատաղությամբ,
Իրար կպած ու միասին,
Երկու սև ամպ, երկու սև ամպ…

Բացատրի՛ր բառերը։ 

Գահ – թագավորական զարդարուն բարձրադիր աթոռ

Հողմ – ուժեղ քամի

Փորձի՛ր ձևակերպել բանաստեղծության ասելիքը։

Բանաստեղծությունը ասելիքը այն էր, որ երկու սև ամպ չէին հանձվում և իրար հետ էին անցկացնում իրենց կյանքը։

 

Ուղղանկյան մակերես։ Ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերես։ Ուղղանկյունանիստի ծավալ։

Խնդիրներ

1.

Տրված է 𝐴𝐵𝐶𝐷 ուղղանկյունը: Ընտրիր 𝐴𝐵𝐶𝐷 ուղղանկյան մակերեսի հաշվման բանաձևը:

• 𝐴𝐶⋅𝐵𝐷
• 𝐶𝐷⋅𝐴𝐵
• 𝐷𝐴⋅𝐴𝐵

2. Քառակուսու կողմը 1/17սմ է: Որոշիր քառակուսու մակերեսը:

1/17 • 1/17 = 1/289

3.

𝐻𝐸𝐹𝐺 ուղղանկյան մեջ 𝐸𝐹 = 3/4 սմ, 𝐻𝐸 = 1/4 սմ:

Հաշվիր 𝐻𝐸𝐹𝐺 ուղղանկյան մակերեսը:

3/4 • 1/4 = 3/16

4. Տրված չափման միավորներից ո՞րն է մակերեսի չափման միավորը:

Ընտրիր ճիշտ տարբերակը:

• սմ^2
• կմ^3
• կմ^4
• կմ

5.

Ուղղանկյան մի կողմը  8/31 սմ է, իսկ մյուսը՝ 4 անգամ փոքր է:

Հաշվիր ուղղանկյան մակերեսը:

8/124 • 8/31 = 64/3844

6. Տրված է ուղղանկյուն:

Հնարավո՞ր է, որ նրա կողմերն ունենան հետևյալ երկարությունները:

1) 4 սմ, 9 սմ, 9 սմ, 11 սմ:

• ոչ
• այո

2) 1/54 սմ, 5/16 սմ, 1/54 սմ, 5/16սմ:

• ոչ
• այո

Խնդիրներ

1.

1) Ընտրիր 𝑃𝑇𝑈𝑉𝐺𝐹𝑅𝑆 ուղղանկյունանիստի կողմնային նիստը:

•  𝑉𝑈𝑇𝑃
• 𝐹𝑆𝑉𝑇
• 𝑆𝑅𝑈𝑉
• 𝐺𝐹𝑈𝑉

2) Ընտրիր 𝑃𝑇𝑈𝑉𝐺𝐹𝑅𝑆 ուղղանկյունանիստի հիմքը:

• 𝐿𝑁𝐷𝐵
• 𝐹𝑆𝑉𝑇
• 𝑆𝑅𝑈𝑉
• 𝑉𝑈𝑇𝑃

2.

Նշիր տրված ուղղանկյունանիստին վերաբերող ճիշտ բանաձևը:

Ուղղանկյունանիստի կողմնային նիստերից մեկի մակերեսի բանաձևը՝

• 2𝑎𝑏+2𝑎𝑐+2𝑏𝑐
• 2𝑎𝑏
• 2⋅(𝑐𝑏+𝑎𝑐)
• 𝑎𝑐
• 𝑎𝑏

3. Որոշիր խորանարդի լրիվ մակերևույթի մակերեսը, եթե խորանարդի կողը 1/23 դմ է:

1/23 • 1/23 = 1/529

1/529 • 6/1 = 6/529

4. Ուղղանկյունանիստի կողմնային մակերևույթի մակերեսը 15 սմ² է, իսկ հիմքերի մակերեսների գումարը՝ 3/7 սմ²:

Որոշիր ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսը:

15/1 + 3/7 = 105

105 + 3 = 108/7

5. Ուղղանկյունանիստի հիմքի երկարությունը 4 սմ է, լայնությունը՝ 8 սմ է, իսկ բարձրությունը՝ 11/17 սմ է: 

Գտիր ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսը:

1/4 • 1/4 = 16

1/8 • 1/8 = 64

11/17 • 11/17 = 121/17

Խնդիրներ

1.

1) Ընտրիր 𝑃𝑇𝑈𝑉𝐺𝐹𝑅𝑆 ուղղանկյունանիստի կողմնային նիստը:

•  𝑉𝑈𝑇𝑃
• 𝐹𝑆𝑉𝑇
• 𝑆𝑅𝑈𝑉
• 𝐺𝐹𝑈𝑉

2) Ընտրիր 𝑃𝑇𝑈𝑉𝐺𝐹𝑅𝑆 ուղղանկյունանիստի հիմքը:

• 𝐿𝑁𝐷𝐵
• 𝐹𝑆𝑉𝑇
• 𝑆𝑅𝑈𝑉
• 𝑉𝑈𝑇𝑃

2.

Նշիր տրված ուղղանկյունանիստին վերաբերող ճիշտ բանաձևը:

Ուղղանկյունանիստի կողմնային նիստերից մեկի մակերեսի բանաձևը՝

• 2𝑎𝑏+2𝑎𝑐+2𝑏𝑐
• 2𝑎𝑏
• 2⋅(𝑐𝑏+𝑎𝑐)
• 𝑎𝑐
• 𝑎𝑏

3. Որոշիր խորանարդի լրիվ մակերևույթի մակերեսը, եթե խորանարդի կողը 1/23 դմ է:

6/529

4. Ուղղանկյունանիստի կողմնային մակերևույթի մակերեսը 15 սմ² է, իսկ հիմքերի մակերեսների գումարը՝ 3/7 սմ²:

Որոշիր ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսը:

108/7 • 2

5. Ուղղանկյունանիստի հիմքի երկարությունը 4 սմ է, լայնությունը՝ 8 սմ է, իսկ բարձրությունը՝ 11/17 սմ է: 

Գտիր ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսը:

2*(544/17 + 44/17 + 88/17) = 676/17 • 2\1 = 1352\17

Ռացիոնալ կողերով ուղղանկյունանիստի ծավալը

Մենք գիտենք, թե ինչպես հաշվել ուղղանկյունանիստի (կամ խորանարդի) ծավալը, եթե նրա կողերի երկարությունները բնական թվեր են` 𝑉=𝑎⋅𝑏⋅𝑐, որտեղ 𝑎,𝑏,𝑐 բնական թվերը ուղղանկյունանիստի կողերի երկարություններն են:

Իսկ ինչպե՞ս հաշվել ծավալը, եթե կողերի երկարությունները կոտորակային թվեր են:

Այսպիսով, իմանալով զուգահեռանիստի երեք կողերը՝ չափումները, կարողանում ենք հաշվել ուղղանկյունանիստի ծավալը:

𝑉=𝑎⋅𝑏⋅𝑐 բանաձևը ճիշտ է ցանկացած 𝑎,𝑏,𝑐 ռացիոնալ կողերով զուգահեռանիստի դեպքում:

Նկատի ունենալով, որ 𝑎⋅𝑏-ն ուղղանկյունանիստի հիմքի մակերեսն է (նայիր առաջին նկարին), իսկ 𝑐-ն՝ բարձրությունը, ապա

Ուղղանկյունանիստի ծավալը հավասար է նրա հիմքի մակերեսի և բարձրության արտադրյալին՝  𝑉=𝑆հիմք⋅𝑐

Ծավալի չափման միավորները

Խնդիրներ

1.

Ուղղանկյունանիստի հիմքի մակերեսը 4/9 սմ² է, իսկ բարձրությունը  1/9 սմ:

Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:

4/81

2. Տրված ուղղանկյունանիստում 𝐴𝐾 = 1/17 սմ, իսկ 𝐴𝐵𝐶𝐷 ուղղանկյան մակերեսը 4 սմ² է:

4/17

Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:

3. 

Որոշիր վերևի ուղղանկյունանիստի ծավալի հաշվման ճիշտ բանաձևը:

Ընտրիր ճիշտ տարբերակը:

• 𝑉 = 𝑆𝐴𝐵𝐶𝐷⋅𝐿𝑀
• 𝑉 = 𝑆𝐴𝐵𝐶𝐷⋅𝑀𝐶
• 𝑉 = 𝑆𝐴𝐵𝐿𝐾⋅𝐴𝐾
• 𝑉 = 𝑆𝐾𝐿𝑀𝑁⋅𝐴𝐵

4. Հաշվիր խորանարդի ծավալը, եթե նրա կողը 4/17 դմ է:

64/4913

5. Ուղղանկյունանիստն ունի հետևյալ չափումները՝ 81 դմ, 23 դմ, 3/9 դմ:

Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:

1863/1 x 3/9 = 5589/9

Լրացուցիչ առաջադրանք

1. 

𝑄𝑃𝑅𝑇 ուղղանկյան մեջ 𝑃𝑅 = 7/4 սմ, 𝑄𝑃 = 1/7 սմ:

Հաշվիր 𝑄𝑃𝑅𝑇 ուղղանկյան մակերեսը:

7/28

2. Սենյակի պատերը և առաստաղը ներկելու համար անհրաժեշտ ներկի քանակությունը հաշվելու համար սենյակը պատկերացնում են որպես ուղղանկյունանիստ։ Հաշվիր, թե ինչքան ներկ կպահանջվի սենյակը վերանորոգելու համար, եթե նրա լայնությունը 4մ է, երկարությունը՝ 6մ, բարձրությունը՝ 3մ, իսկ ամեն 1մ^2-ն ներկելու համար պահանջվում է  1/10 կգ ներկ։

24 + 2(12 + 18) = 84

84/10

3. Ուղղանկյունանիստի հիմքի երկարությունը 3 սմ է, լայնությունը՝ 7 սմ է, իսկ բարձրությունը՝ 14/31 սմ է: 

Գտիր ուղղանկյունանիստի կողմնային մակերևույթի մակերեսը:

21/1 x 14/31 = 294/31

4. Ուղղանկյունանիստի հիմքի մակերեսը 8/11 սմ² է, իսկ բարձրությունը 1/11 սմ:

Որոշիր ուղղանկյունանիստի ծավալը:

8/121

5. Տորթը կշռում է 900 գ։ Պողոսը բաժանեց այն 4 կտորի։ Ամենամեծ կտորը կշռում է այնքան, որքան մնացած 3 կտորները՝ միասին։ Որքա՞ն է կշռում ամենամեծ կտորը։

450

Великие женщины Армении»

Аита Конти (Анита Карагошян) (1899-1997).

Хотя Армения не имеет выхода к океану, она занимает первое место в океанографии. Да, как вы уже догадались, первая в мире женщина-океанограф – армянка по национальности, французская исследовательница, фотограф Анита Конти, она же Анита Карагошян. В 1939 году он отправился в Арктику на рыболовецком судне «Викинг» на 3 месяца ловить треску. И во время этой поездки он приходит к выводу, что злоупотребление рыбной ловлей в океане может привести к крайне тяжелым последствиям.

В 1941-1943 годах он путешествовал по Африке на рыбацком судне, совершенствуя способы лова рыбы по заданию французского адмиралтейства, составляя карты, описывая новые виды рыб. А. Основной целью исследований Конти было обнаружение рыбных запасов и обеспечение продовольствием армии и гражданского населения в условиях нехватки продовольствия. Анита Конти умерла в возрасте 99 лет, в день рождения Христа, в Дуарне, Франция. По его завещанию его останки были рассеяны в Средиземном море.

Ոսկու կարաս մաս2

1. Նարնջագույնով նշված բառերը բառակազմորեն վերլուծել՝ արմատ, ածանց։

հողագործ – հող-ա-գործ (բարդ):

բացատրություն – բաց-ա-տր-ություն (բարդ-ածանցավոր):

ազնվության – ազնիվ-ություն (վերջածանց):

հողատեր – հող-ա-տեր (բարդ):

ազնվության – ազնիվ-ութ-յան (ածանցավոր):

2. Կանաչով նշված բառերով նոր բառեր կազմիր։

հրաշք – հրաշագործ:

ոսկի – ոսկեզօց:

արդար – արդարանալ:

սղա – տղամարդ:

3. Ինչ պատասխան են տալիս իմաստունները թագավորի այն հարցին, թե ինչո՞ւ է նա կարասի

Կարասով ոսկին աղքատ հողագործներին պարգև է ղրկած իրենց ազնվության ու արդար աշխատանքի համար։ Երբոր նրանք են գնում, իրենց արդար վարձին են գնում ու միշտ էլ ոսկի են գտնում, իսկ երբոր դու ես գնում, գնում ես ուրիշի բախտը հափշտակես, նրա համար էլ ոսկու տեղ օձ ես գտնում։

4. Փոխիր հեքիաթի ավարտը՝ ըստ քո ցանկության։

Հողատերը և հողագործը կիսում են ոսկին և ամեն մեկին մի կես են տալիս:

5. Ի՞նչ է սովորեցնում հեքիաթը։

Եթե դու ազնիզ քո գործով զբաղվես դու կստանաս քո պարգևը:

Գործնական քերականություն

Նախադասություններն ավարտի՛ր:

Մի ափսե ճաշ տաքացնելու համար խարույկ վառելը ձեռնտու չէր, չնայած կարողացանք տաքացնել:

Մի ափսե ճաշ տաքացնելու համար խարույկ վառելը ձեռնտու չէր, իսկ էլեկտրական վառարանով տաքացնելը ձեռնտու էր։

Մի ափսե ճաշ տաքացնելու համար խարույկ վառելը ձեռնտու չէր, բայց կարողացանք երկու խարույկով տաքացնել ճաշը:

Մի ափսե ճաշ տաքացնելու համար խարույկ վառելը ձեռնտու չէր, որովհետև տաքությունը քիչ էր։

Մի ափսե ճաշ տաքացնելու համար խարույկ վառելը ձեռնտու չէր, և մենք ճաշը չտաքացրերցինք: